De dag werd afgesloten  met een waslijn vol gedachten, lessen en feedback die jullie opdeden tijdens de 3e bijeenkomst. Maar om te beginnen bespreekt Marieke Breden recente ontwikkelingen vanuit ZonMw. ‘Fijn om elkaar weer live te zien,’ glimlacht Marieke. ‘Want mede hierdoor kunnen we ervoor zorgen dat er kennisuitwisseling en afstemming ontstaat tussen de 25 projecten. Dat is tenslotte één van de doelstellingen van het leernetwerk en gebeurt trouwens ook online op het recent gelanceerde platform leernetwerkkooz.nl. Gebruik dat vooral waarvoor het bedoeld is: kennis en ervaringen delen, vragen stellen en verdieping vinden.’. De twee andere, optimaliseren van het proces binnen projecten en eenduidig en in samenhang resultaten naar de praktijk brengen, komen vandaag ook aan bod.

Vouchers voor extra diepgang

‘Leuk nieuws: jullie kunnen binnenkort vouchers aanvragen,’ vervolgt Marieke.  Hiermee stimuleren we vanuit ZonMw de realisatie van de kerndelen van het leernetwerk. De voucher is namelijk bedoeld om  kennisuitwisseling, samenwerking en afstemming te stimuleren tussen de projecten onderling binnen het ZonMw-programma Onbedoelde zwangerschap en kwetsbaar (jong) ouderschap of met andere projecten, programma’s (zoals Kansrijke Start) en stakeholders.
Houd de website in de gaten voor meer informatie over deze subsidieronde.’

Wie zijn je stakeholders?

Henk Noort, ontwikkelingspsycholoog en schrijver van “De empathische organisatie”, staat in de eerste verdiepende sessie stil bij stakeholdermanagement. ‘Goed stakeholdermanagement begint bij weten wie je primaire en secundaire stakeholders zijn. Eigenlijk zoals Marieke Sibon dat bij de start van haar project zo helder in kaart heeft gebracht. Daar zien we dat ervaringsdeskundigen, de gemeente, verloskundigen en gynaecologen, ZonMw, jeugdgezondheidszorg, maar ook journalisten tot je stakeholders kunnen behoren.

4 regels van empathisch stakeholdermanagement

‘Voordat stakeholders naar je luisteren, met je willen samenwerken of doen wat je van hen vraagt,’ vertelt Henk, ‘willen zij gezien, gehoord en serieus genomen worden. Dat bereik je door empathisch te luisteren. Ik heb daarvoor 4 regels opgesteld: 1) kijk je stakeholders in de ogen, 2) bespreek de emoties die je opvangt, 3) zoek naar de behoeftes achter de emoties en 4) wees een besmettingsbron van positieve energie. Voor jullie projecten betekent dat: liever live dan via Teams of Zoom afspreken. Maar ook dat je lastige gesprekken met je stakeholders met een observatie begint (“Het valt me op dat…”), je gevoel daarbij bespreekt (“Ik vind het vervelend dat…”), erop aansluit met je behoeftes (“Het zou helpen als…”) en eindigt met een verzoek (“Zou je daarom…”).’

En benut dan hierbij je spiegelneuronen. vervolgt Henk. ‘Ons gezicht kan wel 10.000 verschillende emoties onthullen. Mensen, en apen trouwens ook, hebben cellen, zogenaamde spiegelneuronen, die de hele dag die emoties opvangen. Spiegelneuronen laten je anderen nadoen. Dat is belangrijk voor het leerproces, “na-apen”, maar verklaart ook waarom je zelf gaapt als een ander dat doet. En het verklaart ook waarom je je naar de positief ingestelde collega toegetrokken wordt. Emoties zijn kortom besmettelijker dan ebola… Dat wetende, kun je daar zelf mee “spelen”.’  

Inspirerende speeddates

Na Henks presentatie is het tijd voor de speeddates. In 3 rondes gaan koppels met elkaar in gesprek. “De speeddates verlagen de drempel voor contact en uitwisseling enorm!” schreef iemand na afloop. En zo ging het ook bij Hiske en Victor. ‘Die term kwetsbaar ouderschap, hoe bepaal je daarvoor de afbakening?’ vroeg hij haar nieuwsgierig. ‘Wij zoeken ook zoiets,’ reageert Marjolein op Geertjes uitleg over de app voor de Eritrese gemeenschap. ‘Wat mooi zeg!’ reageert Nienke oprecht als Mandy en Nicole over hun project in Zuid-Limburg vertellen. ‘Ik wil graag met jullie verder praten.’ Zo werden al ervaringen, inspiratie, kennis en ideeën uitgewisseld met elkaar. Het waren met recht speeddates en dus zijn de eerste vervolg afspraken al gemaakt.

2 soorten actie-onderzoek

Dan is het woord aan emeritus hoogleraar Roelof Hortulanus die zijn inzichten over actie-onderzoek deelt: ‘We onderscheiden 2 soorten actie-onderzoek als we naar jullie projecten kijken: enerzijds projecten waarin actie-onderzoek als methode van gegevensverzameling en evaluatie is opgenomen en anderzijds actie-onderzoek als project gericht op het verbeteren van een praktijk.’ Roelof drukt iedereen op het hart dat het bij actie-onderzoek belangrijk is dat je je deelnemers (of participanten zoals hij ze benoemt) aanspreekt als mede-onderzoekers. ‘Hun inbreng van ervaringskennis rechtvaardigt dat,’ zegt hij daarover. ‘Realiseer je dat je, vanaf de start tot het eind, heel veel tijd in je mede-onderzoekers investeert. Duik in hun leefwereld en betrek ze actief bij je onderzoeksgroep. Een krachtenveld-analyse geeft je inzicht in wie je belangrijkste participanten zijn en wie er in die onderzoeksgroep zou moeten deelnemen.’

Actie-onderzoek is experimenteren

Een tweede les van Roelof luidt: actie-onderzoek is niet implementeren, maar experimenteren. ‘Het is cyclisch,’ legt hij uit, ‘je kunt niet verwachten dat je in één keer de praktijk verbetert. Als senior actie-onderzoeker, moet je dus in staat zijn om steeds van rol én methode te kunnen wisselen. Je wil tenslotte je mede-onderzoekers laten floreren in hun rol en, afhankelijk waar de situatie op dat moment om vraagt, participatief, situationeel of veranderkundig kunnen handelen. En flexibel zijn niet te vergeten!’ Hoe belangrijk dat is, merkten Hiske van het project Samen Groeien 010 en Nicole van Knooppunten Kansrijke Start. Gaandeweg hun onderzoeken ontdekten ze hoe ze zich regelmatig moeten aanpassen aan wat de doelgroep nodig heeft. En vragen ze zich af wanneer je eigenlijk kunt spreken over een resultaat.  

4 soorten resultaten bij actie-onderzoek

Op de vraag wanneer actie-onderzoek eigenlijk klaar is, antwoordt Roelof: ‘Idealiter is het project klaar als iedere participant vindt dat het klaar is. Maar in de praktijk kom je daar uiteraard niet altijd op uit. Daarom onderscheiden we 4 soorten resultaten die je steeds vanuit een ander perspectief beschouwt: resultaten gezien vanuit de interventiepraktijk (1), vanuit de doelstelling van ZonMw (2), vanuit het onderzoeksproces (3) en vanuit het kennisniveau (4).’

Tot 4 oktober!

En toen zat het er alweer op. We kijken uit naar de volgende bijeenkomst op dinsdag 4 oktober en hopen dat jullie in de tussentijd vaak leernetwerkkooz.nl raadplegen, content erop plaatsen, ervaringen delen en vragen stellen.